Gall lleithder a llwydni fod yn broblem gyffredin am ddau reswm: naill ai nid yw’r tenantiaid yn gwresogi ac awyru’r eiddo’n effeithlon, neu mae diffyg yn yr eiddo.
Mae anwedd a thwf llwydni du yn eich cartref yn arwydd bod gormod o ddŵr yn yr aer. Wrth i’r gaeaf agosáu, efallai y byddwch yn sylwi ar fwy o anwedd ar ffenestri, er enghraifft. Gall anwedd arwain at leithder a llwydni os nad yw’n cael ei drin yn gywir ond gellir ei unioni.
Os byddwch yn sylwi ar dyfiant, sychwch yr ardal er mwyn ei glanhau’n drylwyr a’i thrin â golch gwrth-ffyngaidd sydd ar gael o siopau nwyddau haearn. Cofiwch wisgo menig rwber a dilyn cyfarwyddiadau’r gwneuthurwr.
Ar ôl cael gwared ar y llwydni, dilynwch y camau hyn i’w atal rhag digwydd eto!
• Hyrwyddo cylchrediad aer gymaint â phosibl i helpu i atal llwydni rhag tyfu ar waliau drwy agor ffenestri. (Ond gwnewch hynny pan fyddwch chi yn yr ystafell yn unig, peidiwch â gadael ffenestri ar agor pan fyddwch chi allan – mae perygl o dresmasu!)
• Cadwch reiddiaduron ar wres isel am gyfnod hirach yn hytrach na throi’r gwres yn uchel am ychydig o oriau. Bydd hyn yn sicrhau bod gwres yn cael ei adeiladu yn yr ystafell a’i storio yn y waliau.
• Sicrhewch eich bod yn rhoi dŵr ar y ffenestri ac agor eich ffenestr, gan y bydd hyn yn troi’n llwydni os caiff ei adael. Mae dŵr ar silffoedd ffenestri ac anwedd ar ffenestri yn arwyddion bod angen agor ffenestri!
• Gorchuddiwch sosbenni wrth goginio, defnyddiwch ffaniau echdynnu, a dillad sych yn yr awyr agored (yn y gaeaf dillad y tu mewn ond ffenestri agored i gael gwared ar leithder).
Mae gan eich landlord yr hawl i gymryd costau angenrheidiol o’ch blaendal ar ddiwedd y flwyddyn os yw’n amlwg mai’r tenantiaid oedd yn achosi lleithder a llwydni, felly dilynwch y cyngor a roddir yma.
Mae llygod a llygod mawr yn westeion cyffredin mewn ardaloedd sydd â llawer o sbwriel/gwastraff. Byddant yn bwyta bron unrhyw beth y mae pobl yn ei fwyta, felly mae sicrhau nad oes cyflenwad parod o fwyd ar gael yn hollbwysig. Byddant yn cnoi ac yn rhwygo pecynnau bwyd ar agor ac yn halogi bwyd ag wrin a baw. Gallant drosglwyddo clefydau i bobl ac achosi difrod strwythurol yn y cartref, a dyna pam mae angen eu rheoli.
Fel tenantiaid, gallwch helpu i atal plâu drwy gymryd 5 mesur syml:
• Tynnu’r ffynhonnell fwyd i ffwrdd
Glanhau ar ôl prydau bwyd. Dim ond swm bach iawn o fwyd mae ei angen ar gnofilod i oroesi; gall hyd yn oed briwsion eu bodloni. Peidiwch byth â gadael bwyd allan. Cadwch yr holl fwyd sydd wedi’i agor mewn cynwysyddion wedi’u selio a chadwch gaead biniau ar gau.
• Defnyddiwch eich gwasanaeth casglu gwastraff yn gywir
Nodwch ddiwrnodau eich casgliadau bin; dyma’ch cyfle i gael gwared ar ffynonellau bwyd posibl ar gyfer llygod. Sicrhewch fod gwastraff cartref yn cael ei roi allan yn rheolaidd i’w gasglu ar y diwrnodau cywir fel nad yw’n cronni yn eich tŷ neu’ch gardd. Mae bagiau bin yn cael eu rhwygo ar agor gan lygod/adar oherwydd y bwyd y tu mewn. Gall defnyddio eich cadi gwastraff bwyd cyngor yn gywir helpu i atal hyn.
• Cadwch y tu mewn a’r tu allan i’ch tŷ yn lân ac yn daclus
Nid yw waliau’n gwneud llawer o wahaniaeth i lygod – gallant wasgu drwy’r bylchau lleiaf. Glanhewch unrhyw fagiau agored sydd wedi’u rhwygo’n gyflym i atal llygod rhag cael gwledd!
• Cymerwch ofal os ydych yn bwydo adar gwyllt neu anifeiliaid eraill, efallai y byddwch yn bwydo llygod mawr hefyd. Defnyddiwch fwyd adar priodol a pheidiwch â gadael bwyd anifeiliaid allan dros nos ac ar y ddaear.
• Sicrhewch fod eich eiddo mewn cyflwr da fel na all llygod mawr gael mynediad iddo. Dylai gorchuddion archwilio’r draeniau fod wedi’u gosod yn eu lle a heb eu difrodi. Chwiliwch am dyllau o amgylch pibellau sy’n mynd i mewn i’r eiddo neu awyrellau nad ydynt wedi’u gosod yn iawn neu sydd wedi torri. Rhowch wybod am unrhyw broblemau i’ch landlord/asiant gosod.
Mae llygod a llygod mawr yn glyfar, ond maen nhw’n gadael arwyddion eu bod yn eich cartref. Edrychwch am dyllau bach mewn bagiau sbwriel/pacedi bwyd, baw a bylchau mewn waliau/estyll llawr. Mae cnofilod yn tueddu i ddod allan yn y nos i chwilio am fwyd, felly gwrandewch am synau sgrialu/crafu.
Os ydych chi wedi gweld unrhyw un o’r arwyddion hyn a’ch bod yn credu bod gennych chi broblem gyda llygod neu lygod mawr, mae’n bwysig cael gwared ar y gwesteion diangen hyn yn gyflym, gan eu bod yn lluosi’n gyflym!
Cysylltwch â’ch landlord neu eich asiant gosod i roi gwybod iddynt am y broblem. Efallai y byddant yn dymuno rheoli’r pla eu hunain, defnyddio cwmni preifat neu ofyn am gymorth Cyngor Caerdydd. Dysgwch fwy am wasanaeth rheoli plâu’r Cyngor.
Mae Tîm Rheoli Plâu Cyngor Caerdydd yn darparu gwasanaethau ar gyfer cynghori, arwain a thrin achosion sy’n ymwneud â phlâu digroeso. Gellir cysylltu â nhw ar 029 2087 2935 neu drwy e-bost: RheoliPla@caerdydd.gov.uk
Pan fyddwch yn cyrraedd diwedd eich cytundeb tenantiaeth, dylech dderbyn eich bond yn ôl o fewn 10 diwrnod; fodd bynnag, gall anghytundebau godi rhwng landlordiaid a thenantiaid ynglŷn â faint o flaendal gwreiddiol y tenantiaid y dylid ei roi yn ôl. Fel tenantiaid, dylech gael eich blaendal llawn yn ôl os ydych yn bodloni telerau eich cytundeb tenantiaeth, yn peidio â difrodi’r eiddo, ac yn talu eich rhent a’ch biliau. Efallai eich bod yn credu eich bod wedi gwneud y pethau hyn i gyd, ond efallai na fydd eich landlord yn cytuno. Mae’n bwysig trin eich tŷ myfyrwyr â pharch; eich cartref chi yw hwn bellach. Fodd bynnag, os credwch eich bod yn cael eich trin yn annheg gallwch wneud y canlynol.
Os ydych yn anghytuno â’ch landlord o ran swm y blaendal y dylid ei ddychwelyd, mae eich Cynllun Diogelu Blaendaliadau Tenantiaeth yn cynnig gwasanaeth datrys anghydfodau am ddim. Dyma pam mae’n bwysig sicrhau eich bod yn gwybod bod eich blaendal yn cael ei ddiogelu gan gynllun.
Os nad ydych yn siŵr a yw eich blaendal wedi’i ddiogelu, gofynnwch i’ch landlord neu cysylltwch â’r cynlluniau cymeradwy:
Gwasanaeth Diogelu Blaendaliadau
0844 4727 000
FyMlaendaliadau
0844 980 0290
Y Cynllun Blaendaliadau Tenantiaeth
0845 226 7837
I gael mwy o help neu wybodaeth, cysylltwch â Chanolfannau Cynghori Cyngor Caerdydd, Swyddog Llety eich Prifysgol neu Gynghorwr o Undeb y Myfyrwyr
Gwasanaethau rheoliadol a rennir gall Tîm Gorfodi Tai Caerdydd eich helpu os ydych yn denant sy’n wynebu anawsterau yn eich llety rhent preifat.
Mae gan y Tîm Gorfodi Tai bwerau dan Ddeddf Tai 2004 i ymdrin â pheryglon iechyd a diogelwch mewn eiddo rhentu preifat, gan gynnwys ond heb fod yn gyfyngedig i’r canlynol:
– Diogelwch tân
– Diogelwch
– Baglu a chwympo
– Lleithder a llwydni
– Cyfleusterau cegin ac ystafell ymolchi
– Cyfarpar nwy a thrydan
Cyn gwneud cwyn i’r Cyngor, mae’n bwysig eich bod yn rhoi cyfle i’ch landlord neu’ch asiant gosod ddatrys y sefyllfa. E-bostiwch eich landlord neu eich asiant gosod gyda manylion y problemau yn eich eiddo, gan ofyn iddo wneud y gwaith atgyweirio o fewn amserlen addas. Efallai ei bod yn werth rhoi gwybod iddo os nad yw’n cwblhau’r gwaith trwsio na fydd gennych ddewis ond cwyno i’r Gwasanaethau Rheoliadol a Rennir.
Os nad yw’r gwaith atgyweirio wedi’i gwblhau, cysylltwch â Thîm Gorfodi Tai Caerdydd gyda chyfeiriad yr eiddo, eich manylion cyswllt chi a rhai eich landlord, a manylion y problemau sydd gennych.
Yna bydd swyddog o’r Tîm Gorfodi Tai yn cysylltu â’r landlord/asiant ac yn rhoi gwybod iddo ei fod wedi derbyn cwyn gan ei denant a bydd y swyddog yn trefnu ymweld â chi ac archwilio’ch eiddo am beryglon.
Bydd unrhyw beryglon a ganfyddir yn cael eu hasesu a, lle bo angen, bydd yn ofynnol i’r perchennog wneud gwaith i leihau’r peryglon a nodwyd i lefel dderbyniol.
Os nad yw’r perchennog yn cytuno i gwblhau’r gwaith o fewn amserlen resymol, yna gall y Cyngor gymryd camau gorfodi o dan Ddeddf Tai 2004 i sicrhau bod y gwaith atgyweirio’n cael ei gwblhau.
Gwasanaethau Rheoliadol a Rennir– 0300 123 6696